Wspomnienie o Śp. Włodzimierzu Kowalczyku – Sybiraku

8.04.2024 r. na Cmentarzu Parafialnym św. Rodziny przy ul. Smętnej we Wrocławiu pożegnaliśmy wspaniałego człowieka, Sybiraka, honorowego członka naszego Stowarzyszenia i naszego kolegę Włodzimierza Kowalczyka, który zmarł 30.03.2024 r.

Włodzimierz Kowalczyk urodził się 11.03.1935 r. w Bydgoszczy jako syn Tadeusza i Henryki z d. Chojnackiej. Mieszkał tam z rodziną aż do 1939 r. Ojciec Włodzimierza pracował w francusko-polskim przedsiębiorstwie budową linii kolejowych, zapewniając godziwe warunki życia swojej rodzinie.

Cała rodzina wraz z innymi pracownikami firmy na początku września 1939, uciekając przed frontem, przeniosła się na Wołyń, gdzie zatrzymała się w miejscowości Rożyszcze nad Styrem koło Łucka. Wkrótce spotkał ich tragiczny los. Mieszkając wśród polskich osiedleńców, doczekali pamiętnej nocy 10 lutego 1940 r., kiedy wraz z bliskimi zostali deportowani w głąb Związku Radzieckiego.

Rodzina otrzymała niespełna 2 godziny na spakowanie się i saniami została odwieziona na stację kolejową. Po załadowaniu do towarowych wagonów w dramatycznych warunkach i w olbrzymim mrozie transport ruszył na Wschód. Po 2-tygodniowej podróży koleją i dalszej saniami rodzina dotarła do docelowego miejsca deportacji w europejskiej (przed Uralem) części ZSRR, do pasiołka Krasnogorsk, 400 kilometrów na wschód od Moskwy.

Ojciec wraz z innymi mężczyznami został od razu zmuszony do pracy przy wyrębie lasu, a później skierowany do budowy linii wąskotorowej. Po pierwszych scysjach z kierownikami robót ojciec został skazany przez NKWD na 8 lat więzienia, matka wyrzucona z pracy, a dzieci pozbawione opieki przedszkolnej. Po pewnym czasie straszy brat został zatrudniony jako woźnica, a matka do pilnowania majątku.

Fot. K. Maciąg

Po podpisaniu porozumień Sikorski-Majski w 1941 r. ojciec rodziny wrócił z więzienia i dostał się do formowanej na Wschodzie Armii Andersa. W 1943 r. po powstaniu Związku Patriotów Polskich rodzina otrzymała przydział w Jurjewcu nad Wołgą i Włodzimierz zaczął uczęszczać do polskiej szkoły z internatem.

Do kraju rodzina wróciła w marcu 1946 r. i udała się na Ziemie Zachodnie. Pierwszym miejscem osiedlenia był Toruń Lubuski (dziś Torzym), a po odnalezieniu siostry matki - Kalisz. Po odnalezieniu ojca w 1947 r. rodzina przeniosła się do Bydgoszczy, gdzie pozostała do 1952 r. Wtedy nastąpiła przeprowadzka do Wrocławia.

Włodzimierz niebawem rozpoczął edukację na Wydziale Elektrycznym Politechniki Wrocławskiej, którą ukończył z tytułem inżyniera elektryka. Podjął na rok pracę nauczyciela, później przepracował rok w wyuczonym zawodzie we Wrocławskim Zjednoczeniu Budownictwa, a przez następne 10 lat pracował w Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu, na różnych stanowiskach aż po stanowiska kierownicze. Ostatnie 22 lata aktywności zawodowej były związane z biurami projektowymi - został zatrudniony jako inżynier elektryk w Miejskim Biurze Projektowym. Będąc pracownikiem Biura aktywnie uczestniczył w strajkach Sierpnia 1980 r. i wspólnie z innymi biurami tworzył Międzyzakładową Organizację Związkową NSSZ „Solidarność”. Aktywnie zaangażował się w tworzenie pisma związkowego „Aspekt””. Na wcześniejszą emeryturę przeszedł w 1989 roku.

Włodzimierz Kowalczyk od początku lat 90. działał aktywnie w Związku Sybiraków. Przez 20 lat pełnił przez 6 kadencji funkcję Wiceprezesa Oddziału Wrocław. W trakcie swojej misji w Zarządzie Głównym Zawiązku Sybiraków przewodniczył również Komisji Historycznej, doprowadzając do wielu inicjatyw o charakterze edukacyjnym czy jako przedstawiciel środowiska sybirackiego biorąc udział w pracach nad ustanowieniem kolejnych znaków pamięci we Wrocławiu. Szczególnie ważnym dziełem, które współtworzył, była Izba Pamięci Golgoty Wschodu przy ul. Wittiga 10 ( aktualnie mieści się tam wystawa Golgota Wschodu). Z ramienia Oddziału był też odpowiedzialny za sferę edukacji. Sam także prowadził lekcje „żywej historii”, w czasie których opowiadał młodym ludziom o zesłaniach na Sybir i wzruszające koleje swojego losu.

W 2011 r., wspólnie z Śp. Zofią Helwing, doprowadził do powołania Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru we Wrocławiu, którego podstawowym celem statutowym jest „zachowanie i przekazywanie prawdy historycznej o ofiarach oraz miejscach martyrologii Polaków deportowanych na Syberię i do Kazachstanu”. Do końca życia był Honorowym Członkiem Stowarzyszenia i aktywnie uczestniczył w jego działaniach.

Włodzimierz w ramach działalności w Dolnośląskiej Radzie Wojewódzkiej Związku Sybiraków został 1 października 2010 r. powołany na przewodniczącego, którą to funkcję pełnił aż do 28 czerwca 2018 r. W tym dniu podczas VIII Krajowego Zjazdu Delegatów Związku Sybiraków w Rembertowie ogłosił zawieszenie działalności Dolnośląskiej Rady.

Za lokalną działalność sybiracką i edukacyjną władze państwowe przyznały Śp. Włodzimierzowi Kowalczykowi wiele państwowych orderów i odznaczeń.

19 lutego 2021 r. za szczególne zasługi dla miasta został odznaczony przez prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka pamiątkowym medalem „Merito de Wratislavia – Zasłużony dla Wrocławia”.

Włodzimierz przeżył 63 lata w związku małżeńskim z Barbarą z domu Guz (ślub 8.12.1960 r.), z którą na świat wydali dwójkę potomstwa: Grzegorza i Katarzynę.

Odpoczywaj w pokoju!

dr Marek Kosendiak Juliusz Woźny