O Zesłaniach

„Trzeba myśleć o przyszłości, ale nie wolno zapomnieć o przeszłości”

Stowarzyszenie Pamięci Zesłańców Sybiru we Wrocławiu zostało powołane w czerwcu 2011 r. Naszym celem jest zachowanie i przekazywanie przyszłym pokoleniom prawdy historycznej i szacunku do pamięci o ofiarach oraz miejscach martyrologii Polaków deportowanych na Syberię i do Kazachstanu.

Sybir to umownie wszystkie miejsca, do których zsyłano Polaków w ramach represyjnej polityki caratu rosyjskiego oraz Rosji porewolucyjnej - byłego ZSRR. Zesłańcy przyjęli miano Sybiraków.

Tak więc Sybir to sformułowanie symboliczne. Docelowe miejsca wywózek w głąb Rosji były różne. Zesłąńcy trafiali w tajgi lub tundry północnych obszarów europejskiej Rosji, do wszystkich zakątków Syberii, w bezkresne stepy Kazachstanu i innych republik Azji Środkowej. Polacy cierpieli i ginęli w sowieckich wiezieniach i łagrach. Od półwyspu Kola, po Kołymę, Czuczotkę, Kamczatkę i Sachalin. Nigdy i nigdzie nie stosowano tak zbrodniczych zsyłek: bez wyroku, bez orzekania o jakiejkolwiek winie. Deportowano systematycznie i masowo setkami tysięcy dorosłych i dzieci.

W XVI w. zesłano na Sybir polskich jeńców z wojsk króla Stefana Batorego. W XVIII w. z rozkazu carycy Rosji, Katarzyny II, zesłani zostali uczestnicy konfederacji barskiej i powstania kościuszkowskiego. W XIX w. na syberyjską katorgę trafili polscy patrioci po upadku powstań: listopadowego i styczniowego. W 1887 r. na Sybir wywieziono braci: Bronisława i Józefa Piłsudskich.

W latach 1940 - 1941: 10.02.1940 r. deportacją objęto rodziny wojskowych, pracowników państwowych, leśników, właścicieli ziemskich i innych – w sumie około 220 tysięcy osób, 13.04.1940 r. do azjatyckiej części byłego ZSRR deportowano kolejnych Polaków w liczbie około 320 tysięcy, w czerwcu 1940 r. deportowano - przeważnie na północne tereny byłego ZSRR - uciekinierów z Polski zachodniej oraz pozostałą inteligencję polską w liczbie około 240 tys. osób, w czerwcu 1941 r., w ostatnich dniach przed wybuchem wojny niemiecko-sowieckiej, deportowano około 300 tysięcy tych Polaków, którzy zdołali uniknąć aresztowań w okresach poprzednich.

W latach 1944-1947 i później z ziem należących do PRL, z udziałem rządu PRL, zesłano na tereny byłego ZSRR dużą liczbę żołnierzy AK i innych osób podejrzanych o nielojalność w stosunku do ZSRR. Deportacją objęto też niektórych Polaków z ziem, które nie znalazły się w granicach PRL.

Ogółem w wyniku deportacji, aresztowań i innych działań w okresie II wojny światowej i po niej - na Sybirze znalazło się ponad 1,5 miliona obywateli polskich. Z tej liczby wielu zostało zamordowanych, zmarło z głodu, z powodu chorób i morderczej, przymusowej pracy.

Tylko wspólnie zachowamy pamięć.

10 lutego 1940 roku. Po sowieckiej agresji 17 września 1939 roku to druga data, która zapadła głęboko w pamięci mieszkańców Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej. Tego dnia rozpoczęła się pierwsza masowa wywózka Polaków do syberyjskich łagrów, oficjalnie nazywana przesiedleniem. Objęła ponad 220 tys. ludzi - urzędników poaństwowych, m.in. sędziów, prokuratorów, policjantów, działączy samorządowych, leśników a także właścicieli ziemskich oraz osadników wojskowych z rodzinami. Wywiezieni trafili do północnych regionów ZSRR w okolice Archangielska oraz do Irkucka i Komi. Ocenia się że podczas 4 wielkich deportacji, które trwały do czerwca 1941 roku nie "nieludzką ziemię" sowieci zesłali łącznie od 1,5 do 2 mln Polaków (szacuje się, że w roku 1938 II Rzeczpospolita miała około 35 milionów mieszkańców).